Ոլորտներ
Կրթության ոլորտում ՀՔԻ գործունեությունն ուղղված է հետևյալ նպատակներին՝
- Իրականացնել ՀՀ կրթական քաղաքականության փաստաթղթերի (այդ թվում՝ նաև՝ առարկայական չափորոշիչների, ուսուցիչների վերապատրաստման ծրագրերի, այլ) ուսումնասիրություն՝ հասկանալու համար, թե ինչքանով են դրանք համահունչ իրավունքահեն կրթության գաղափարին։
- Հանրության՝ մասնավորապես ուսուցիչների և աշակերտների շրջանում բարձրացնել իրազեկվածությունը իրավունքահենության գաղափարի վերաբերյալ (նկարահանել ինֆորմատիվ ու հանրամատչելի տեսահոլովակներ, կազմակերպել ոչ ֆորմալ հանդիպումներ-քննարկումներ և դասընթացներ)։
- Կանխարգելիչ կերպով արձագանքել ԿԳՆ-ի, ԱԺ-ի և Կառավարության կողմից արված հայտարարություններին, բարեփոխումներին ու օրենսդրական նախագծերին, որոնք հեռացած կլինեն իրավունքահենության գաղափարից։
- Մարզային այցերի, միջոցառումների և քննարկումների միջոցով կրթության որակի հայեցակետը հասանելի և հասկանալի դարձնել հասարակության լայն շերտերի համար։
- Նախապես մշակված գործիքակազմի միջոցով, կրթության տարբեր շահառու խմբերից տեղեկատվություն հավաքել այն մասին, թե կրթության որակի բաղադրիչներն ինչ չափով և ինչպես են կյանքի կոչվում, և մշակել առաջարկությունների փաթեթ՝ ներկայացնելով այն ոլորտային դերակատարներին:
- ԿԳՆ-ի և այլ դերակատարների հետ համատեղ մշակել և դպրոցներում ներդնել հրավիրյալ բանախոսների փորձառական ինստիտուտը, որի միջոցով սովորողները ուղիղ կապ կհաստատեն քաղաքացիական հասարակության և պետական կառավարման օղակների հետ։
- Իրականացնել ՀՀ կրթական քաղաքականության փաստաթղթերում ամրագրված նպատակների ու ցուցանիշների շարունակական մոնիտորինգ և գնահատում:
Հայաստանի հոգեկան առողջության (ՀԱ) ոլորտի սոցիալական քաղաքականությունն իրավունքահեն չէ. ՀԱ ոլորտը կարգավորող իրավական ակտերի մեծամասնությունը չի համապատասխանում Հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների մասին Կոնվենցիայի հիմնական դրույթներին: Ներկայիս իրավակարգավորումներում առկա են մի շարք ոչ հստակ, կարծրատիպային ձևակերպումներ, ինչպես նաև՝ օրենսդրական բացեր: Մակրոպրակտիկայում որոշումների ընդունման և իրագործման հիմնական դերակատարը պետական սեկտորն է. հաշվի չեն առնվում հասարակական, մասնավոր սեկտորների դիրքորոշումները, ինչպես նաև՝ ՀԱԽՈՒ անձանց տեսակետները: Չնայած մեկնարկել է ՀԱ ոլորտի ծառայությունների ապաինստիտուցիոնալացումը, հստակ ձևակերպված չէ ՀԱԽՈՒ անձանց սոցիալական պաշտպանության կազմակերպման գաղափարախոսական հենքը: Մասնավորապես՝ ՀՀ Առողջապահության նախարարությունն առաջ է մղում Բժշկական մոդելը, իսկ Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարությունը՝ Սոցիալական մոդելը:
Մեկ այլ խնդիր է ՀԱԽՈՒ անձանց նկատմամբ խտրական վերաբերմունքը և նրանց մեկուսացվածությունը հասարակությունից: Ցածր է ՀԱԽՈՒ անձանց իրազեկվածության մակարդակը սեփական իրավունքների, դրանց իրացման մեխանիզմների մասին: «Իրավահավասարության ապահովման մասին» ՀՀ օրենքի նախագծում առկա են մի շարք բացեր, մասնավորապես՝ ներառված չէ «ողջամիտ հարմարեցումներ» հասկացությունը և այդպիսի հարմարեցումների մերժումը՝ որպես խտրական վերաբերմունք: Նախագծում պաշտպանված հատկանիշների ցանկում բացակայում է առողջական վիճակը:
Հետևաբար, ՀՔԻ ոլորտային նպատակներն են՝
- Հանրային օրակարգ բերել ՀԱԽՈՒ անձանց սոցիալական պաշտպանության համակարգի մեկ միասնական գաղափարախոսական հենքի մշակման անհրաժեշտությունը:
2.Խթանել իրավունքահեն մոդելի ներդնումը՝ ՀԱԽՈՒ անձանց ուղղված սոցիալական քաղաքականության մեջ:
- Աջակցել ՀԱ ոլորտի արդյունավետ ապաինստիտուցիոնալացմանը:
- Ապահովել ՀԱԽՈՒ անձանց ուղղված սոցիալական քաղաքականության մշակման գործընթացի մասնակցայնությունը:
- Աջակցել ծառայություններ մատուցող պետական և ոչ պետական կառույցների միասնական հարթակի ձևավորմանը՝ Պաշտպանության Ցանցի ստեղծման միջոցով։
- Բարձրացնել հասարակության իրազեկվածությունը ՀԱԽՈՒ անձանց իրավունքների մասին՝ մեղմելով առկա կարծրատիպային ընկալումները:
- Բարձրացնել ՀԱԽՈՒ անձանց իրազեկվածությունն իրենց իրավունքների և դրանց իրացման մեխանիզմների մասին, զարգացնել նրանց՝ շահապաշտպանություն իրականացնելու հմտությունները:
- Հասնել նրան, որ «Իրավահավասարության ապահովման մասին» ՀՀ օրենքի նախագծում ներառվեն «ողջամիտ հարմարեցումներ» հասկացությունը և պաշտպանված հատկանիշների ցանկում՝ առողջական վիճակը:
Աշխատանքային իրավունքների պաշտպանությունը Հայաստանում բավարար չափով կայացած ուղղություն չէ՝ մի շարք պատճառներով: Դրանց թվում են թե՛ աշխատողների իրազեկվածության ցածր մակարդակը, թե՛ դատական եղանակով պաշտպանության թույլ մշակույթը, թե՛ պետական հսկողության և վերահսկողության անկատար գորիքակազմը: Վերջին տարիներին աշխատանքի պետական տեսչությունը պետական քաղաքականության արդյունքում հետևողականորեն զրկվել է իր լիազորությունների գերակշիռ մասից և ներկայումս փաստացի անգործության է մատնված:
Վերջին տարիներին հատկապես կրթության ոլորտում նկատվում են աշխատողների ինքնակազմակերպման՝ արհմիությունների ձևավորման միտումներ: Այնուամենայնիվ, տնտեսության այլ բնագավառներում այս գործընթացը դեռ հապաղում է, չնայած առկա դրական ներուժին: Արհմիությունների դերի, գործառույթների և իրավասությունների իրական շրջանակի վերաբերյալ առկա է իրազեկվածության մեծ բաց:
- Նպաստել աշխատանքային իրավունքների պաշտպանության բնագավառում պետական միջամտության (օրինակ՝ աշխատանքի տեսչության միջոցով) իրավական կարգավորումների և գործիքակազմի զարգացմանը:
- Աջակցել աշխատանքային օրենսդրության շարունակական բարելավմանը՝ գերակա թիրախ ունենալով աշխատողի իրավունքներն ու նրա սոցիալական պաշտպանությունը: Կարևոր է աջակցել նաև միջազգային պայմանագրերի, կոնվենցիաների և այլ փաստաթղթերի դրույթների իրավակիրառմանը Հայաստանում:
- Խթանել և նպաստել Հայաստանում արհմիութենական շարժման զարգացմանը՝ այդ թվում՝ իրազեկման բարձրացման միջոցով:
Այս ուղղությունն իրենից ենթադրում է ոչ ֆորմալ կրթական ծրագրերի (օրինակ՝ Հանրային քաղաքականության ամառային դպրոցն), արդի հիմնախնդիրների և թեմաների շուրջ բանախոսությունների և քննարկումների պարբերական իրականացում, ինչպես նաև՝ մեդիա նյութերի (տեսանյութեր, հոդվածներ, այլ) պատրաստում: Կարևոր ուղղություն է մարզերում իրազեկման և կրթական ծրագրերի իրականացումը (օրինակ՝ երիտասարդների և աշակերտների համար):